علاوه بر ناهنجاری‌های فک که به صورت ژنتیکی می‌باشد، امکان دارد بنا به دلایل مختلفی به فک آسیب هایی وارد گردد. به طوریکه ممکن است این آسیب دیدگی فک در عملکرد گفتاری، تغذیه و حتی در زیبایی فرد تاثیرات خود را بگذارد.
بنابراین در صورت وارد آمدن این مشکلات سریعا باید به یک جراح فک و صورت خوب مراجعه نمایید تا جراح بهترین درمان را برای رفع مشکلات موجود اتخاذ نماید.
دلایل آسیب دیدگی فک
به دلایل مختلفی ممکن است فک آسیب ببیند. اما از مهم‌ترین این دلایل می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
- شکستگی فک: شکستگی در فک میتواند بر اثر ضربه شدید به ناحیه صورت ایجاد شود.
- در رفتگی فک: دررفتگی فک میتواند ناشی از درست غذا نخوردن و و یا باز کردن بیش از حد دهان به هنگام خمیازه کشیدن باشد.
- جویدن بیش ازحد آدامس و ناخن
- فک ها در جای خود به درستی قرارنگرفته باشند
- داندان قروچه: اصطلاحی است که فرد درهنکام خواب یا در وضعیتی که استرس و اضطراب بالایی دارد که در این حالت دندان های فرد روی هم ساییده میشود. به این مشکل بروکسیم هم میگویند.
- جراحی های دندانی: جراحی های دندان میتواند باعث التهاب و آسیب زدن به فک شود.
- فشارهای عضلانی: فشارهای عضلانی مثل ارتودنسی دندان و غیره در ناحیه صورت و دهان و دندان میتوانند باعث آسیب به فک شوند.
- بیماری های دهان و دندان: این بیماری ها مانند: آبسه و التهاب لثه و عفونت استخوانی بنام استئومیلیت که استخوان فک و بافت آن را تحت تاثیرخود قرار میدهد و پوسیدگی های دندانی هم میتوانند باعث بروز آسیب در فک شوند.
- سایر بیماری ها: حتی بیماری های عروقی هم مانند آنژین و آرتریت گیجگاهی میتوانند باعث درد در ناحیه فک شوند. در آرتریت گیجگاهی جریان خون در دو طرف سر التهاب پیدا کرده و باعث سردرد و درد فک میشود. آنژین هنگامی رخ میدهد که قلب نمیتواند خون حاوی اکسیژن کافی دریافت کند که همین امر باعث درد فک و بروز مشکلات خطرناکی بنام حمله قلبی هم میشود.
بیماری هایی مانند سینوزیت و عفونت گوش وغدد بزاقی و سرگیجه و لوپوس و برخی از بیماری های روانی هم میتوانند باعث ایجاد درد در ناحیه فک و یا قفل شدن فک شوند.
شکستگی فک
یکی از انواع شکستگی صورت، شکستگی فک می‌باشد. بلافاصله بعد ازشکستگی یک سری نشانه ها ظهور پیدا میکنند که در اینجا به برخی از آنها اشاره میکنیم:
- احساس درد شدید در ناحیه صورت و دهان و فک
- تورم و ورم شدید صورت و کبودی درناحیه صورت و فک
- خونریزی درناحیه دهان. خونریزی میتواند باعث مشکلات تنفسی هم شود.
- فک در زیبایی صورت خیلی اهمیت دارد و وقتی شکستگی در آن رخ میدهد تغییراتی در ظاهر صورت ایجاد میشود.
- غذا خوردن با درد و احساس ناراحتی
- بیمار نمیتواند دهان خود را بخوبی باز و بسته کند.
- به دنبال شکستگی فک شکستگی استخوان هم ایجاد میشود و این شکستگی میتواند باعث شکسته شدن دندان ها هم شود.
- باعث افزایش بزاق و ریزش آن به بيرون از دهان میشود.
دررفتگی فک
در رفتگی فک به معنای این است که فک از محل خود خارج شده و درد مفصل فک شدیدی را ایجاد نموده است. در رفتگی هم مانند شکستگی فک با عواملی همراه است که در قسمت زیر برخی از آنها را شرح میدهیم:
- فرد نمیتواند به خوبی دهان خود را باز و بسته کند.
- فرد برای صحبت کردن با مشکل روبرو میشود و به خوبی نمیتواند تکلم کند.
- احساس درد شدید در ناحیه صورت و دهان.
- حرکت فک به سمت جلو.
- معمولا درافرادی که فک آنها صدا دهد وفک پایین آنها قفل شود دچاردررفتگی فک شده اند.
- دررفتگی فک با سردرد و گوش درد و همچنین درد درهنگام صبح (قروچه دندان) معمولا همراه است.
اقدامات اولیه در صورت آسیب دیدگی فک
در هنگام مواجه با افرادی که دچار آسیب‌های فکی مثل شکستگی و در رفتگی شده اند اقدامات مناسبی را انجام دهید:
- ابتدا بیمار را آرام کنید تا نگرانی فرد کمتر شود.
- مراقب باشید بیمار فک خود را حرکت ندهد و شما هم میتوانید ازکمپرس های سرد و گرم برای کمترشدن درد این ناحیه استفاده کنید.
- راه تنفسی بیمار را آزاد کنید تا بیمار از لحاظ تنفس مشکلی نداشته باشد.
- هر چه سریع تربیمار را به مراکز درمانی منتقل کنید تا زودتر تحت درمان قرار گیرد.
درمان آسیب های فکی
دکتر هومن هوشنگی جراح فک و صورت با توجه به شرایط و میزان آسیب وارده به فک و مفصل ها، ابتدا درمانهای بدون جراحی و مراقبت های شخصی را برای فرد توصیه میکند. درمانهایی همچون:
- باید فک بیمار ثابت نگه داشته شود که برای اینکار از بستن باند دو صورت و فک استفاده میشود.
- تجویز دارو مسکن برای کم کردن درد بیمار
- استفاده ازغذاهای نرم و آبکی که فشاری به فک وارد نکنند. از خودن غذاهایی که نیاز به جویدن دارد در این دوران پرهیز کنید.
- استفاده از کمپرس های سرد و گرم برای کاهش درد
- لیزر درمانی و ماساژ درست فک هم میتواند گزینه خوبی باشد.
شکستگی های جزئی به مرور بهتر میشوند و نیازی به جراحی ندارند. برای درمان دررفتگی فک دندانپزشک با استفاده از بی حسی ها بصورت سرپایی استخوان فک بیمار را جا میاندازد. البته در حالت های حادتر دندانپزشک باید با جراحی استخوان فک را جا بیندازد.
در صورتی که شدت آسیب فک به حدی باشد که با این قبیل درمانها برطرف نگردد،اقدام به جراحی فک و صورت می نماید. در این صورت دندانپزشک با جراحی از پیچ و سیمهای مخصوص برای بستن استخوان فک بیمار استفاده میکند. دوران درمان ممکن است چندین هفته به طول بیانجامد که بیمارباید برای بهبودی کامل صبوری کند.
رژیم غذایی بیماران مبتلا به آسیب های فکی:
همانطور که گفته شد این افراد باید ازغذاهای نرم و آبکی استفاده کنند و از طرفی باید حتما ویتامین های مورد نیاز هم جذب بدن بیمار شود تا مشکلات بیشتری برای فرد ایجاد نشود این مواد غذایی عبارت اند از: سوپ و برنج و پاستا و هر ماده غذایی که به خوبی پخته شده و پوره شده و در هنگام استفاده از نوشیدنی ها از نی حتما استفاده کنید و از نوشیدنی های داغ استفاده نکنید.
در غذاها حتما از پروتئین و شیر استفاده کنید تا مواد مغذی جذب بدن بیمار شود. ازخوردن گوشت خام و چیپس و هر ماده غذایی که نیاز به گاز زدن و جویدن دارد خودداری کنید. بهتر است در این دوران بیمار تعداد دفعات بیشتر ولی کم حجم برای خوردن غذا داشته باشد.
نتیجه گیری
آسیب های فک میتواند براثر شکستگی و در رفتگی فک ایجاد شوند. در این مقاله به علائم آسیب های فک و درمان آن اشاره کردیم. امیدواریم این مقاله به شما کمک کرده باشد.