استئوتومی فک، به اصلاح فرم فک، توسط جراحی می گویند. در این عمل جراحی، استخوان های فک به حالت استاندارد شکل می گیرد. استخوان ها با برش و یا حذف، تغییر حالت می‌دهند. این ناهنجاری های فک و دندان، به علت بزرگ یا کوچک بودن فک ایجاد می شوند. در ادامه این مقاله دندان پزشکی و تخصصی، به بررسی چگونگی جراحی فک و علل آن می پردازیم. با ما در سایت دکتر هومن هوشنگی همراه باشید.
در چه شرایطی استئوتومی فک انجام می شود؟
زمانی که در فک بالا و پایین، به علت رشد نامناسب اندازه های غیر نرمال ایجاد شود. این مسئله، در گفتار و جویدن غذا اختلال ایجاد می کند. همچنین بر زیبایی فرد تاثیر بسزایی خواهد داشت. افراد دارای این عارضه، با تحمل درد نیز دست و پنجه نرم می کنند. به دلیل فشار ناشی از دندان ها بر استخوان های فک، درد های مقطعی مشاهده می شود. زمانی که فک پایین افراد دارای رشد ناقص باشد، اورجت صورت می گیرد. این قضیه در زمان رشد بیش از حد، به اورجت معکوس نام می گیرد. در صورت رشد غیر نرمال فک بالا، عارضه ای با نام سندروم صورت کشیده رخ می دهد. این حالت برای فک بالایی افراد، به صورت رشد عمودی اتفاق می افتد.
استئوتومی فک پس از توقف سنین رشد مناسب است، معمولاً برای زنان درسنین 14 تا 16 سالگی و برای مردان درسنین 17 تا 21 سالگی مناسب است. زمانی که استخوان های فک، بیش از حالت نرمال و طبیعی، بزرگ یا کوچک شده باشند، نیازمند عمل جراحی هستند. همچنین فک برخی افراد، جلو یا عقب تر از حالت عادی می باشد. این تغییر حالت، منجر به بی نظمی دندان ها شده و عملکرد آن ها را دچار اختلال می کند.
ابتدا با معاینه و بررسی های لازم توسط متخصص جراحی فک، زمان و نحوه درمان مشخص خواهد شد. توسط اشعه ایکس، ناملایمات و ناهنجاری های موجود در فک بالا و پایین نمایان می شود. سپس وضعیت سلامت دندان ها بررسی می شود. در صورت پوسیدگی و یا وجود دندان عقل، پیش از عمل، درمان لازم است. یعنی پوسیدگی های دندان ها پیش از جراحی انجام می شود. همینطور دندان عقل و یا همان دندان مولر سوم، کشیده می شود. کشیدن دندان عقل علی الخصوص در فک پایین بسیار الزامی است. این عمل عفونت دندان‌ها را پیش از عمل از بین خواهد برد. بنابراین کشیدن دندان عقل توسط متخصص فک و صورت توصیه می‌شود. پس از آمادگی و انجام پیش زمینه های درمانی و گذراندن دوره نقاهت آن، جراحی آغاز می شود. استئوتومی فک، توسط اره های دندان پزشکی با عملکرد رفت و برگشتی صورت می گیرد. استفاده از این اره ها، در نوع درمان بسیار مهم است.
غالبا این عمل جراحی به بیهوشی نیاز دارد. چرا که مدت زمان انجام آن برای هر فرد، به نسبت شدت عارضه متفاوت است. همچنین عملکرد دندان پزشک متخصص، در صورت بیهوشی فرد، بسیار بهتر خواهد بود. چنان که با اعمال بیهوشی، حرکات غیر ارادی فرد و عضلات فک، به حداقل می رسد. این مهم، تاثیر بسزایی در نتیجه مطلوب جراحی خواهد داشت.
دوره نقاهت استئوتومی فک
این جراحی در افراد مختلف، مدت زمان متفاوتی برای بهبود لازم دارد. بدن افراد با توجه به سیستم ایمنی، پاسخگویی متفاوتی نیز در بر خواهد داشت. اما به طور کلی این دوره درمانی در استئتومی فک، به مدت 2 الی 6 هفته خواهد بود. این دوره مربوط به درمان اولیه می باشد. پس از آن برای بازگشت وضعیت و عملکرد فک به حالت نرمال، 2 الی 4 ماه زمان نیاز است. گاهی برای درمان برخی افراد از پیچ های مخصوص دندان پزشکی استفاده می شود. در این شرایط با توجه به ثبات ایجاد شده، استخوان ها در 2 ماه بهبود می یابند. اما نباید فراموش شود که مراقبت‌های بعد از جراحی فک نیز در روند بهبودی بسیار اهمیت دارد.
استئوتومی فک بالا
عمل جراحی در فک بالا با نام استئوتومی ماگزیلاری نیز شناخته می شود. این عمل برای افرادی که در فک بالا دچار اوپن بایت و یا حالت غیر نرمال هستند، کراس بایت ، نمایان شدن بیش از حد یا خیلی کم دندان ها، اپن بایت وکاهش رشد وسط صورت (هیپوپلازی میانی صورت) انجام می گیرد. در این جراحی جراح استخوان بالای دندان های شما را برش می دهد تا کل فک بالا، از جمله سقف دهان و دندان های بالایی شما، بتواند به صورت یک واحد حرکت کند فک و دندان های بالا تا زمانی که به درستی با دندان های پایین تناسب پیدا کنند به سمت جلو حرکت داده می شوند تا در نهایت دندان های فک بالا، با دندان های فک پایین هم تراز شوند. ( این را می توان بر روی یک کامپیوتر برنامه ریزی کرد تا مشخص شود که آیا به کارهای اضافی مانند ارتودنسی برای کمک به اصلاح هر گونه تفاوت تناسب باقی مانده نیاز است یا خیر).
تقارن ایجاد شده دندان ها را به طور منظم روی هم قرار می دهد. پس از ایجاد هماهنگی در دندان های بالا و پایین، توسط پیچ های دندان پزشکی، فک ثابت می شود. این پیچ ها از جنس تیتانیوم بوده و با بدن سازگار می باشند. پس از مدتی، استخوان های فک رشد کرده و خود را بازسازی می کنند. این مراحل موجب پوشش پیچ ها شده و فک به حالت طبیعی خود باز می گردد.
اپن بایت زمانی اتفاق می‌افتد که استخوان اضافی بالای دندان‌های آسیاب رشد می‌کند و باعث می‌شود که سطحی که معمولاً یک سطح صاف و یکنواخت است، زاویه دار شود. برای رفع این مشکل، جراح شما استخوان اضافی را تراشیده یا برمی دارد.
هنگامی که فک دوباره تراز شد، صفحات و پیچ ها استخوان را در موقعیت جدید خود نگه می دارند
استئوتومی فک پایین
این جراحی با نام استئوتومی مندیبل نیز شناخته می شود. زمانی که فک افراد بیش از حد جلو باشد این عمل صورت می گیرد. در این حالت جویدن مواد غذایی بسیار دشوار است. بنا براین با جراحی فک، این عوارض از بین خواهند رفت. استئوتومی فک پایین با برش هایی طولی انجام می شود. این برش ها در پشت دندان های عقل صورت می گیرد. انجام این مراحل، دندان ها را به نظم و هماهنگی می رساند. پس از ایجاد هماهنگی، نوبت به تنظیم جایگاه فک می رسد. در این حالت دندان های فک بالا و پایین به صورت همتراز قرار می گیرند. مانند جراحی فک بالا، در این جراحی نیز، توسط پیچ های تیتانیومی فک ثابت خواهد شد. با رشد استخوان ها، پیچ های تیتانیومی پوشش داده می شوند.
مراقبت های لازم پس از استئوتومی
- مصرف مواد غذایی توصیه شده توسط دندان پزشک بسیار الزامی است. جویدن غذاهای سخت، منجر به تغییر حالت فک می شود. چرا که بافت استخوان ها ترمیم نشده و بسیار آسیب پذیر هستند.
- مصرف آنتی بیوتیک ها و یا مسکن برای کاهش درد، تنها با تجویز پزشک امکان پذیر است.
- در صورت بروز خون ریزی های بیش از حد باید به متخصص معالج مراجعه کنید.
- به علت مصرف دارو های مسکن، از انجام کارهایی که نیازمند تمرکز می باشند و همچنین رانندگی بپرهیزید.
- نظافت و بهداشت دندان ها و دهان در این دوره، بیش از پیش حائز اهمیت است.
- از دستکاری دندان ها و اعمال فشار بر فک خودداری کنید. این عمل موجب عدم بهبود و تغییر فرم صورت خواهد شد. همچنین ممکن است عملکرد دندان ها را کاهش دهد.
- زمان لازم و نحوه درمان استئوتومی فک بسته به بدن افراد متفاوت است. برخی به دلیل سلامت بالای بدن، دوره نقاهت بسیار آسانی را پشت سر می گذارند. بنا براین در صورت بروز هر گونه اختلال، تنها با مراجعه به معالج خود، به درمان آن بپردازید.
- از مصرف دخانیات خودداری کنید.
- فعالیت های شدید و سنگین انجام ندهید
بهبودی اولیه فک معمولاً حدود شش هفته پس از جراحی به طول میانجامد، اما بهبودی کامل ممکن است تا 12 هفته هم طول بکشد. پس از بهبودی اولیه فک (در حدود شش هفته ) دندانپزشک شما تراز کردن دندان های شما را با بریس کردن به پایان می رساند. کل فرآیند ارتودنسی از جمله جراحی و بریس ممکن است چندین سال طول بکشد. پس از برداشتن بریس‌ها، می‌توان از نگهدارنده‌هایی برای حفظ موقعیت دندان استفاده نمود.
لازم به ذکر است شما می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر در این رابطه با کلینیک دکتر هوشنگی تماس حاصل نمایید.