استئونکروزدر لغت به معنی مرگ استخوانی میباشد. استئونکروز فک یا onj نوعی بیماری است که در آن باکتری ها شروع به خوردن استخوان فک میکنند (باعث ایجاد التهاب لثه میشود) و در حالتی که استخوان فک بدون پوشش باشد خون در آن جریان نمییابد و به مرور زمان (بعد از هشت هفته) از بین میرود که نتیجه آن درد و التهاب است. با ما همراه باشید تا اطلاعات لازم را در این باره کسب نمایید.
چه افرادی دچار استئونکروز فک میشوند؟
با اینکه این بیماری متداول نیست ولی مواردی هستند که در صورت رعایت نکردن آن احتمال مبتلا به استئونکروز را افزایش میدهند.
- افراد مسن بالای 65 سال
- بیمارانی که از داروهای خانواده بیس فسفونات استفاده میکنند. البته به میزان دوز این دارو و اینکه فرد برای چه نوع درمانی از آن استفاده میکند نیز بستگی دارد. مثلا در افراد مبتلا به سرطان که بیس فسفونات را به داخل رگ تزریق میکنند بیشتر از افرادی است که از دوز پایین آن و یا نوع خوراکی آن استفاده میکنند.
- افراد مبتلا به دیابت
- افراد سیگاری
- افراد مبتلا به عفونت لثه و پریودنتیت و استخوان دندان مانند استئومیلیت
- افرادی که جراحی هایی مانند کشیدن دندان و ارتودنسی انجام میدهند و همچنین افرادی که از پروتز های دندانی استفاده میکنند و یا حتی افرادی که از دندان مصنوعی استفاده میکنند که برای حل این مشکل افراد میتوانند از ایمپلنت دندان استفاده کنند.
- افرادی که به استخوان فک آن ها در تصادف یا ورزش و … ضربه وارد شده است.
- افرادی که بیماری پوکی استخوان دارند
- افراد مبتلا به سرطان
- افرادی که به بهداشت دهان و دندان خود اهمیت نمیدهند.
- افراد مبتلا به برخی از عفونت های ویروسی مانند: زونا و هرپس زوستر و …..
- کسانی که سابقه شیمی درمانی دارند و یا تحت دمان اشعه در قسمت سر و گردن هستند. و یا افرادی که در حال انجام استروئید درمانی هستند.
چرا استخوان فک تحلیل میرود؟
تحلیل استخوان فک دلایل متعددی دارد اما به طور کل برای پاسخ به سوال ” چرا استخوان فک تحلیل میرود؟ ” باید دلایل ذیل بررسی شود.
- کشیدن دندان زیاد
کشیدن دندان زیاد یا از دست دادن آن یکی از مهم ترین دلایل تحلیل استخوان فک مییاشد و از آنجایی که استخوان به مرور زمان قابلیت حل شدن دارد اگر این فضا خالی دندان ها پر نشود استخوان فک از بین میرود. برای رفع این مشکل میتوان از ایمپلنت استفاده کرد.
- عفونت دندان
بیماری های دندانی مثل زخم، عفونت ایمپلنت و … و یا ضربه وآسیب رسیدن به آن و رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان باعث رشد باکتری ها و ایجاد عفونت دهان و دندان میشود اگر عفونت درمان نشود باکتری ها به استخوان فک ها حمله میکنند و آنها را میخورند و باعث نابودی آنان میشوند.
- بیماری های لثه
عفونت های لثه بسیار خطرناک هستند و باید حتما آنها را جدی گرفت زیرا این عفونت ها هم باعث رشد باکتری ها شده و در نتیجه از بین رفتن استخوان فک ها میشوند.
- تومور
مانند سایر قسمت ها ی بدن صورت و گردن هم میتوانند تومورهای خوش خیم و یا بدخیم داشته باشند که در اثر پرتو درمانی و تحت اشعه قرار گرفتن رگ های خونی که وظیفه گردش خون در استخوان فک را بر عهده دارند از بین میروند در این صورت استخوان فک نمیتواند خون دریافت کند و به مرور تحلیل میرود.(قبل از پرتو درمانی از سلامت دندان های خود مطلع شوید تا اگر دندانی نیاز به درمان دارد به آن رسیدگی کنید.
- مصرف بیس فوسفونات
بیس فوسفونات از جمله داروهایی هستند که برای جلوگیری از تحلیل استخوان بکار میروند.در بیماری های پوکی استخوان و سرطان و برخی عفونت های استخوانی مورد استفاده قرار میگیرند. ولی ممکن است در شرایطی که بیمار تحت جراحی دندان پزشکی قرار میگیرد فرد مبتلا به استئونکروز شود.
- نامرتب بودن دندان ها
یکی دیگر از عواملی که باعث تحلیل استخوان فک میشود تراز نبودن دندانها است.جویدن خود غذا باعث تقویت استخوان های فک میشود حال اگر دندان ها تراز نباشند جویدن غذا به خوبی صورت نمیگیرد و همین عامل از تقویت و رشد استخوان ها جلوگیری میکند.
- دندان مصنوعی
این دندان ها مانند دندان های طبیعی باعث تحریک و زنده نگه داشتن استخوان فک نمیشوند و همین عامل باعث این بیماری میشود. ولی ارتودنسی دندان روشی است که در آن هنگامی که استخوان اطراف ارتودنسی سفت شود استخوان فک همانند دندان طبیعی عمل میکند.
علائم استئونکروز یا تحلیل استخوان فک
تحلیل و از بین رفتن استخوان های فک فرایندی است که به مرور زمان رخ میدهد که برای برسی آن باید به دندانپزشک مراجعه شود. با این حال در این قسمت به برخی از علائم این نوع بیماری اشاره میکنیم:
- ایجاد تغییراتی در ظاهر صورت و دهان
- بوجود آمدن زخم های دهانی
- چانه کمی تیره تر میشود
- زیبایی چهره را تحت تاثیر قرار میدهد (چین و چروک ها در اطراف لب به مرور ظاهر میشوند.)
- ممکن است دندان ها جا به جا شوند و به سمت جلو حرکت کنند.
- سختی در تکلم و جویدن
- احساس درد و تورم در ناحیه فک و صورت و سردرد
- تغییر رنگ لثه از طیف رنگی قرمز تیره تا صورتی روشن (البته این تغییر رنگ بیشتر در هنگام عفونت لثه ایجاد میشود که در نتیجه آن ممکن است استخوان فک تحلیل رود.)
- عدم بهبودی حفره های دندان پس از دوره درمان وحتی افزایش آن
روش های پیشگیری از تحلیل استخوان فک
همیشه پیشگیری هزینه و وقت کمتری از ما میگیرد بنابراین منطقی است که با رعایت نکات ذیل مانع از استئونکروز شوید.
- مهم ترین مورد رعایت بهداشت دهان و دندان میباشد (حتما یک برنامه بهداشتی مناسب برای خود داشته باشید که حداقل در روز یکبار مسواک بزنید و قبل از مسواک زدن از نخ دندان استفاده کنید و بعد از مسواک زدن از دهان شویه استفاده نمایید. با رعایت بهداشت دهان و دندان اسیدهای تولید شده باکتری ها کاهش می یابد.
- هر شش ماه یکبار برای معاینه به دندانپزشک حاذق مراجعه کنید. بیماران مبتلا به سرطان و پوکی استخوان و سایر بیماری ها و عفونت ها باید دندانپزشک خود را مطلع سازند زیرا مصرف برخی از داروها تاثیر گذار در ایجاد این بیماری هستند.
- اگر سابقه دیابت دارید حتما قند خون خود را کنترل کنید.
- در سبک غذایی خود از کلسیم و ویتامین D و ویتامین C و پروتیئن ها به مقدار کافی استفاده نمایید.
- بعد از جراحی ها مثل کشیدن دندان حتما مراقب حفره به وجود آمده باشید تا از بروز عواملی مثل خشکی دهان و غیره جلوگیری شود. بعد از کشیدن دندان از خوردن غذاهای سفت خودداری کنید. اگر یک یا چند حفره دندان در هنگام کشیدن دندان از بین رفتند با استفاده از ماده ای به نام کلاژن آن را بازسازی میکنند و بدین ترتیب حفره دندانی پر میشود و فرد میتواند بعد از 10 هفته ارتودنسی انجام دهد.
- از سیگار کشیدن خودداری کنید (تحقیقات نشان داده سیگار باعث از بین رفتن ترکم استخوان میشود.)
روش های درمان استخوان فک از بین رفته
هیچ گونه آزمایش قطعی برای تشخیص بیماری استئونکروز استخوان فک (onj) وجود ندارد و دندانپزشک با گرفتن عکس و نشانه هایی که در بالا به آن اشاره کردیم میتواند به تشخیص و درمان آن بپردازد.
- استفاده از دارو: ابتدا ممکن است دندانپزشک دهان شویه و مسکن و آنتی بیوتیک تجویز کند. ولی با پیشرفت بیشتر این بیماری باید از روش های دیگری استفاده کند.
- پیوند استخوان فک: یکی از معمول ترین روش های درمان استئونکروز (onj) پیوند استخوان فک میباشد. در این نوع جراحی متخصص با استفاده از مواد پیوندی مانند کلاژن ناحیه موردنظرکه بافت خود را از دست داده را پر میکند بعد از چند ماه این مواد جذب بدن میشوند و حجم استخوان را ترمیم و بازسازی میکنند. جراحی های دندان و لثه در این افراد باید با احتیاط زیاد صورت بگید و دندانپزشک از بازکردن زیاد دهان بیمار باید جلوگیری کند.
بنابراین انتخاب بهترین متخصص فک و صورت در نتیجه درمان این بیماری بسیار تاثیرگذار خواهد بود.
کلام آخر
استئونکروز استخوان فک بیماری نادری است که در اثر از بین رفتن استخوان های فک بوجود میآید واز علائم آن میتوان به درد و تورم فک اشاره کرد. ولی میتوان با رعایت بهداشت دهان و دندان و سبک غذایی درست (استفاده از کلسیم) و کنترل بیماری ها مانند دیابت و…. از ابتلا به این بیماری جلوگیری کرد. امیدوارم با خواندن این مقاله اطلاعات مفیدی در رابطه با این بیماری بدست آورده باشید.