در طی بیست سال گذشته از لیزرهای جراحی در زمینه های مختلف پزشکی مثل: پوست، جراحی پلاستیک، زنان، ارتوپدی، چشم، گوارش و اخیرا در جراحی دهان و فک و صورت استفاده شده است. زیبایی چهره نقش بسیار مهمی در زیبایی فرد دارد. موزون بودن اجزای صورت، لبخند زیبا، شکل بینی فرد و حتی فرم چانه وفک تاثیر بسزایی در زیبایی فرد دارند. احتمالا افرادی را دیده اید که دچار ناهنجاری‌های فک و صورت می باشند. امروزه در انواع جراحی فک و صورت از لیزر استفاده میکنند. در این مطلب به اختصار کاربرد انواع لیزر در این جراحی را برایتان شرح می دهیم.
کاربرد لیزر در جراحی
لیزر یک ابزار برش دقیق، تقریبا بدون خونریزی و با حداقل تخریب بافتی، درد پس از عمل را فراهم می سازد. در واقع لیزرکاربردای متفاوتی در پزشکی و علم جراحی دارد.به عنوان مثال:
- بعنوان چاقوی جراحی برای بریدن استفاده می شود.
- به عنوان یک وسیله جهت انعقاد عروق و بند آوردن خون استفاده ی گردد.
- بعنوان وسیله ای برای سوزاندن و خارج نمودن قطعات کوچک و بزرگ بافتی بکار رود.
مکانیسم عمل لیزر
مکانیسم عمل لیزر مبتنی بر بالا بردن درجه حرارت و تغییرات بیوشیمیایی منتج از آن است. به عبارت دیگر با سوزاندن و بخار کردن سلول ها و بافت ها عمل می کند.
لیزر CO2
در میان لیزرهای موجود، لیزر Co2 با طول موج معینی جهت استفاده در اعمال جراحی بیشترین استفاده را دارد. طول موج این لیزر بخوبی توسط آب جذب می گردد. بنابراین بافتهایی که محتوی آب فراوان هستند این لیزر را جذب می کنند. جذب لیزر توسط بافتها به رنگ بافت ها لستگی ندارد. انرژی جذب شده همانطور که ذکر کردیم سبب تبخیر مایع خارج و داخل سلولی گشته و این امر منجر به انهدام سلول میگردد. بقایای سلولی سپس سوخته و تبخیر میشوند.
روشهای برداشت با لیزر
کلا دو روش جهت برداشتن بافتهای نرم پاتولوژیک دهان توسط لیزر وجود دارد:
برش
در روش برش ضایعه بطور کامل و دقیق برداشته میشود. با این روش میتوان نمونه مناسب برای آزمایشات مختلف بدست آورد. بهمین جهت از روش تبخیر در این مورد برتری دارد.
تبخیر
در این روش بافتهای حاوی آب توسط لیزر آب خود را از دست میدهند. نقطه ضعف این روش این است که ممکن است بافتی ضخیم شده باشد و آب کمی داشتهباشد. در این حالت احتمالا ذرات کوچک بافت به طور کامل حذف نمی گردد. بنابراین ممکن است، مشکل دوباره عود نماید.
لیزر در جراحی فک و صورت
طی چند سال اخیر اعمال جراحی فک و صورت بسیاری توسط لیزر صورت گرفته است. استفاده از لیزر در جراحی بافتهای پاتولوژیک اعم از خوش خیم و بدخیم نسبت به روشهای متداول جراحی ارجحیت دارد. با استفاده از لیزر کارهای زیادی را می توان در زمان جراحی نجام داد. از جمله مهمترین این کارها می توان به موارد زیر اشاره نمود.
برش، بیوپسی ضایعات، برداشتن ضایعات خوش خیم، بدخیم و پیش بدخیمی، حذف ضایعات سطحی مخاط دهان، لکوپلاکیا، لیکن پلان، استوماتیت، ژنژیوپلاستی، ژنژیوکتومی، فرنکتومی، آماده سازی نسوج زیر پروتزهای دندانی برای گذاشتن پروتزهای دندانی، کاهش درد در ضایعات هرپتیک و زونا، درمان آفت، درمان ضایعات عروقی هموراژیک مانند همانژیومها، انعقاد نواحی خونریزی دهنده و خیلی موارد دیگر.
مزایای استفاده از لیزر در جراحی
- بهبود محل برش و زخم با لیزر سریعتر از الکتروسرجری است. از طرفی هم بهبود برش و زخم با چاقوی جراحی سریعتر از لیزر و الکتروسرجری است.
- لیزر سریعأ سبب هموستاز میگردد. این بدین معنی است که محیط جراحی نسبتا خشک میگردد. در نتیجه دید کافی برای جراح فراهم میسازد.
- با لیزر خونریزی کم است. دید کافی و عدم خونریزی سبب سرعت عمل و کاهش زمان جراحی میشود.
- لیزر از آلوده شدن خون جلوگیری می نماید و کاربرد آن در بیماران مستعد به باکتریمی بسیار مناسب است.
- خاصیت استریل نمودن محیط عمل را دارد. میکرو ارگانیسمها را از بین میبرد. در نتیجه خطر سرایت عفونت به نواحی دیگر بیمار و نیز به دندانپزشک را کاهش میدهد.
- عمل جراحی سریع صورت گرفته و بعلت عدم تماس مکانیکی، کمترین تروما به محل عمل وارد می آید.
- تورم، التهاب، درد و اسکار بعد از عمل را کاهش میدهد.
- بهبود و ترمیم بافتها طبیعی بوده و ممکن است تحریک شود، لذا مدت زمان بستری شدن بعد از عمل بیماران در بیمارستان کمتر است.