عفونت های ادنتوژنیک به عفونت‌هایی گفته می‌شود که منشا آنها دندان‌ها هستند مانند آبسه دندان. عفونتهای با منشا دندانی نشان دهنده ی فلور سر و گردن، دهان، دندان ها و لثه است. این عفونت ها چندمیکروبی هستند. درمان این عفونت ها در مراحل اولیه می‌تواند ساده باشد و حداقل عوارض را به همراه داشته باشد. اما تاخیر در درمان این عفونتها می‌تواند اجازه دهد که نیاز به درمان‌های بیشتری داشته باشد و منجر به ناتوانی دائمی و یا حتی مرگ نیز شود. خوشبختانه بیماری های دندانی به راحتی قابل پیشگیری هستند. دراین مقاله به بررسی بیشتر عفونت های ادنتوژنیک و راه های درمان آن می‌پردازیم. پس با ما تا پایان این مقاله در سایت دکتر هومن هوشنگی همراه باشید.
عفونت ادنتوژنیک چیست؟
حفره دهان انسان مانند پوست و سایر سطوح مخاطی، پر از میکروب هایی است که می‌توانند مشکلاتی در سلامت دهان ودندان ایفا کنند. دهان نیز مانند هر سطح کلونیزه شده ای، می‌تواند مستعد عفونت از فلور بومی و پاتوژن های مهاجم باشد. عفونتهای با منشاء دندانی و عفونتهای ادنتوژنیک از شایع‌ترین عفونتها در سراسر جهان هستند.
این عفونتها می‌توانند در امتداد سطوح فاسیال گسترش یافته و فضاهای عمقی صورت و گردن را نیز درگیر کنند. در بزرگسالان، عفونت های ادنتوژنیک علت اصلی عفونت های عمقی گردن هستند. این عفونتها اغلب نیاز به درمان حرفه‌ای با نظر دندانپزشکان، جراحان دهان، متخصصین گوش و حلق و بینی، ارائه دهندگان مراقبت‌های اولیه و پزشکان اورژانس دارند.
حفره دهان در محل اتصال بسیاری از ساختارهای آناتومیک حیاتی و ادغام بسیاری از سطوح فاسیال قرار دارد. به این ترتیب، عفونتهای ادنتوژنیک می‌توانند به سرعت گسترش یافته و ساختارهای عصبی عروقی و باز بودن راه هوایی را به خطر بیندازند. شناسایی سریع پوسیدگی های دندانی، آبسه های آپیکال و سایر عفونت های جزئی دندان می‌تواند از ایجاد این عفونت های بالقوه فاجعه آمیز جلوگیری کند. عدم انجام این کار می‌تواند منجر به بسیاری از عواقب موقت و دائمی شود که به طور قابل توجهی بر بیمار و سیستم های مراقبت بهداشتی سنگینی می‌کند.
راه های پیشگیری ازعفونت ادنتوژنیک
رکن اصلی پیشگیری از عفونت های ادنتوژنیک، دهان و صورت رعایت بهداشت مناسب دهان و دندان است. راهبردهای پیشگیری اولیه شامل آموزش ارائه دهندگان مراقبت های اولیه، اطلاعات خدمات عمومی و مشاوره دندانپزشکی است. باید به بیماران آموزش داده شود که به طور منظم دندان های خود را مسواک بزنند و نخ دندان بکشند و همچنین ویزیت های دندانپزشکی را نیز هر شش ماه یکبار انجام دهند.
همچنین رعایت رژیم غذایی نیز تا حدود زیادی از ابتلا به عفونت ادنتوژنیک جلوگیری می‌کند. از مصرف غذاهای بسیار اسیدی و یا شیرین پرهیز کنید.
خودداری از استعمال دخانیات و مصرف بیش از حد الکل نیز از ابتلا به این عفونت جلوگیری می‌کند.
اگر بنا به هر دلیلی مانند اضطراب دندان های خود را به یک دیگر فشار می‌دهید( دندان قروچه) از محافظ دندانی استفاده کنید. زیرا سایید ندندان ها به یک دیگر نیز می‌تواند باعث ایجاد این عفونت شود.
پیشگیری ثانویه به طور انحصاری توسط متخصصین بهداشت و دندانپزشکی با حذف پلاک و تشخیص و درمان سریع پوسیدگی دندان انجام می‌شود.
علائم عفونت ادنتوژنیک
در این قسمت به برخی از علائم این عفونت اشاره می‌کنیم:
- دندان درد شدید
- احساس ضعف و ناتوانی و تب بالا
- بیمار در جویدن و بلع غذا مشکل پیدا می‌کند.
- بیمار به راحتی نمی‌تواند دهان خود را باز و بسته کند.
دیلایل ایجاد عفونتهای ادنتوژنیک چیست؟
یکی از دلایل اصلی ایجاد عفونت های ادنتوژنیک میکروارگانیسم ها و به خصوص باکتری ها هستند. در ادامه به سایر عواملی که باعث عفونت ادنتوژنیک می‌شود می‌پردازیم.
- عدم رعایت بهداشت دهان ودندان
- پوسیدگی و خرابی دندان
- استعمال دخانیات
- عدم مراجعه منظم به دندانپزشکی
- نداشتن برنامه غذایی سالم
موارد ابتلا به عفونت های ادنتوژنیک
بیشترین فضاهایی که به این نوع عفونت مبتلا می‌گردند عبارتند از:
فضاهای وستیبولار، باکال، کانین، ساب لینگوال، ساب مندیبولار، ساب منتال، تمپورومندیبولار، مستری، تمپورال سطحی، تمپورال عمقی و لترال فارنژیال که فضاهای صورتی هستند و معمولا در عفونت های ادنتوژنیک درگیر می‌شوند. به آنها فضاهای بالقوه نیز می‌گویند زیرا در شرایط عادی و سالم، فضایی وجود ندارد. شایع ترین فضایی که درگیر می‌شود، فضای وستیبولی است.
تشکیل آبسه باعث ایجاد چه فضاهایی می‌شود؟
تشکیل آبسه باعث ایجاد فضاهایی در طول صفحات آناتومیک می‌شود. این فضاها مجاور هم هستند؛ با تکامل و گسترش آبسه تعداد بیشتری از این فضاها درگیر می شوند که منجر به افزایش درد، تریسموس، مشکل در بلع و تکلم می‌شود. عفونتهای فضای کانین و عفونتهای فضای تمپورال عمقی می‌توانند از طریق ورید های افتالمیک منجر به ترومبوز سینوس کاورنوس شوند. عفونتهای لترال فارنژیال می‌توانند از فضاهای رتروفارنژیالو پر هورتبرال عبور کرده و در مدیاستینوم منتشر شوند. تمام این عفونت ها باید به عنوان اورژانس های پزشکی تهدیدکننده ی حیات به حساب آیند.
مسیر پیشرفت عفونت های ادنتوژنیک چگونه است؟
ابتدا میکروارگانیسم ها، گونه های استرپتوکوک هوازی با بیماری زایی بالا پس از تلقیح در بافتهای عمیق فرآیند عفونت را شروع می‌کنند؛ سپس سلولیت روی می‌دهد؛ و به دنبال آن ارگانیسم های بی هوازی تکثیر می‌شوند. ارگانیسمهای هوازی اکسیژن را مصرف می‌کنند که محیط را برای بی هوازی ها نیز مساعد می‌کنند.
مسیر پیشرفت عفونت های ادنتوژنیک با نکروز پالپ، آبسه ی پری اپیکال وهمچنین عفونت پریودنتال نیز رابطه دارد. هنگامی که عفونت وارد بافتهای عمیق می‌شود مسیری با کمترین مقاومت را پی می‌گیرد. ممکن است از میان استخوان اسفنجی گذر کند. یا یک ناحیه ی نازک از کورتکس استخوان را پر کند و مستقیما وارد یک فضای آناتومیک شود. شایع ترین فضایی که درگیر می‌شود، فضای وستیبولی است. این عفونتها اغلب خود به خود تخلیه می‌شوند و منجر به ایجاد یک فیستول درناژ بدون علامت می‌شوند.
درمان عفونت ادنتوژنیک
بیماران مبتلا به عفونت های ادنتوژنیک به طور معمول بعد از یک تا دو هفته بدتر شدن درد دندان قبل از تورم صورت یا گردن به دندانپزشکی مراجعه می‌کنند.
عفونت های ادنتوژنیک بر اساس بافت ها، فضاهای درگیر و شدت یا پیشرفت عفونت طبقه بندی و درمان می‌شوند. پوسیدگی دندانی علت اصلی عفونت ادنتوژنیک است که شایع ترین آن آبسه پری آپیکال است.
درمان عفونتهای ادنتوژنیک نیاز به ارزیابی دقیق وضعیت بیمار، انتخاب پزشک معالج و انتخاب درست درمان دارند. در این قسمت بطور مفصل در مورد درمان عفونت های ادنتوژنیک صحبت می‌کنیم.
- ارزیابی وضعیت
ابتدا باید سابقه ی پزشکی بیمار مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد . ممکن است یک سری بیماری ها مانند دیابت، سوءتغذیه، چاقی مفرط و مصرف دارو باعث ایجاد این عفونت باشند. همچنین باید علائم بیمار نیز مانند مشکل در تکلم و بلع، تب و لرز، بیحالی و … نیز مورد بررسی قرار گیرند.
- تعیین پزشک معالج
تعیین اینکه بیمار باید توسط دندانپزشک عمومی درمان شود یا متخصص. برخی عفونت های ادنتوژنیک تهدیدکننده ی حیات هستند و ممکن است نیاز به مداخله ی پزشکی و جراحی شدید و تهاجمی داشته باشند. با این حال اکثرشان را می‌توان با اقدامات مینور جراحی و آنتی بیوتیک های معمول درمان کرد.
- انتخاب درمان
زمانی که هنوز عفونت پیشرفت زیادی نکرده باشد می‌توان با ترکیبی ازآنتی بیوتیک های روده ای یا داخل وریدی و درناژ یا دبریدمان جراحی، آن را از بین برد. اما اگر شدت عفونت ادنتوژنیک بالا باشد چاره ای جز کشیدن دندان عفونی نمی‌باشد، اما ممکن است در برخی موارد برای حفظ دندان، درمان از طریق کانال ریشه (عصب کشی) نیز انجام شود.
درمان عفونت ادنتوژنیک بوسیله آنتی بیوتیک ها
از آن جا که باکتری ها از مسببان اصلی عفونتهای ادنتوژنیک هستند. برای از بین بردن آنها از آنتی بیوتیک ها استفاده می‌شود. باکتری ها به ویژه بی هوازی ها و بی هوازی های اختیاری در حفره دهان باعث این عفونت می‌شوند. بنابراین درمان باید علیه استرپتوکوکها و بی هوازی ها مؤثر واقع شود. رنگ آمیزی گرم هم باید انجام شود تا راهنمایی برای درمان با آنتی بیوتیک باشد.
پنی سیلین V اغلب داروی ارجح است. در صورتی که بیمار به پنی سیلین حساسیت داشته باشد، کلیندامایسین و کلاریترومایسین انتخاب های خوبی هستند. آنتی بیوتیک هایی با طیف اثر باریک به آنتی بیوتیک های وسیع الطیف ترجیح داده می‌شوند زیرا احتمال تغییر در فلور نرمال همراه با علایم مرتبط با آن و تأثیر در رشد سویه های مقاوم کمتر است. آنتی بیوتیک انتخابی باید کمترین میزان سمیت و عوارض جانبی را داشته باشد، همچنین آنتی بیوتیک های باکتریوسیدال به باکتریواستاتیک ترجیح داده می‌شوند (به ویژه در بیمارانی با نقص سیستم ایمنی).
درمان عفونت ادنتوژنیک بوسیله جراحی
درمان عفونت به وسیله ی جراحی ازکارهای اصلی در مدیریت عفونتهای ادنتوژنیک است. حذف منبع عفونت، رفع فشار و ایجاد درناژ چرک ازاهداف جراحی هستند. نکاتی که قبل از جراحی باید مد نظر قرار گیرند عبارتنداز:
مداخلات جراحی ممکن است از پالپوتومی تا برش صورتی و درناژ چندین فضای صورتی متفاوت باشد.
دست یابی به درناژ کافی است تا بتوان گسترش عفونت را تحت کنترل در آورد، و بتوان عامل مهاجم را با کشیدن دندان یا درمان اندودنتیک یا پریودنتال، درمان کرد.
قبل از انسیژنیا هدف گیری هسته میکروبی و درناژ یا آبکشی و تخلیه یک نمونه برای کشت و تست حساسیت باید تهیه شود. در حالت ایده آل، نمونه قبل از شروع مصرف آنتی بیوتیک تهیه می‌شود. بسته به شدت عفونت، این کار را می‌توان تحت بی‌حسی موضعی یا بیهوشی عمومی انجام داد.
به طور معمول آسپیره ی حداقل 2 میلی لیتر چرک کافی است و این کار را می‌توان با استفاده از یک سرنگ 5 تا 10 میلی لیتری و سوزنی با گیج 18 انجام داد. محل آسپیراسیون باید قبل از گرفتن نمونه برای جراحی آماده شود.
بسته به رویکرد آزمایشگاه میکروبشناسی یا باید در نمونه را پس از هواگیری با درپوش پلاستیکی گذاشت، یا باید بلافاصله آن را در لوله ی نمونه ی بی هوازی قرار داد و بی درنگ آن را برای بررسی به آزمایشگاه فرستاد.
آیا بین استئومیلیت و عفونت های ادنتوژنیک ارتباطی وجود دارد؟
استئومیلیت به معنای التهاب و عفونت بخش اسفنجی استخوان دهان و دندان است. از آنجایی که دندان ها به استخوان نزدیک هستند باعث انتقال عفونت هایی مانند عفونت ادنتوژنیک به استخوان فک بالا و پایین می‌شوند که این به عنوان استئومیلیت حاد نیز شناخته می‌شود. بنابراین شایع ترین علل شروع کننده ی استئومیلیت، عفونت های ادنتوژنیک می‌باشند. عفونت معمولا در فضای مغز استخوان شروع شده و استخوان اسفنجی را درگیر می‌کند. استخوان کورتیکال، پریوستئوم، و بافت های نرم مجاور سرانجام درگیر می‌شوند.
استئومیلیت نسبتا نادر است و اغلب برطرف می‌شود و در صورت شناسایی و درمان سریع، امکان رشد مجدد استخوان فراهم می‌شود. با این حال، تاخیر در درمان، تغذیه نامناسب، بهداشت نامناسب دهان و دندان و استفاده از تنباکو و سیگار می‌تواند باعث ایجاد استئومیلیت مزمن شود. بیمارانی با سیستم ایمنی ضعیف بیشتر احتمال دارد دچار استئومیلیت شوند.
درمان استئومیلیت
باکتری های مسبب استئومیلیت مشابه باکتری هایی هستند که باعث ایجاد عفونت های ادنتوژنیک می‌شوند( استرپتوکوک ها، کوکسی های بی هوازی، و باسیلهای گرم منفی ). بنابراین می‌توان از همان روش های درمان عفونت های ادنتوژنیک مانند آنتی بیوتیک و جراحی برای درمان استئومیلیت نیز استفاده کرد. در موارد شدید، بازسازی با پیوند استخوان یا انتقال بافت آزاد ممکن است الزامی باشد.
در این مقاله سعی کردیم شما را با عفونت ادنتوژنیک و روش های درمان آن واستئومیلیت آگاه سازیم امیدواریم این مطالب به شما کمک کرده باشد. اگر سوال دیگری در رابطه باجراحی فک و صورت و بیماری های آن از ما دارید لطفا درقسمت کامنت‌ها برایمان ارسال کنید. از همراهی شما در این مقاله سپاس گزاریم.