ریشه کن کردن مشکل پاتولوژیک و بازیابی زیبایی و فانکشن، اهداف درمان جراحی فک و صورت در کلینیک دکتر هومن هوشنگی هستند. برای تحقق این اهداف، مسائلی که بازسازی نهایی و بازیابی فانکشن را تحت تأثیر قرار می دهند. در این مطلب به درمان جراحی کیستها و تومورها می پردازیم.
کیست چیست؟
خیلی خلاصه برایتان توضیح می دهم که کیست ناحیه ای پر از مایع هستند که عموما کنار دندان های نهفته در استخوان فک تشکیل می شوند و همینجا خیالتان را راحت می کنم که کیست ها خوش خیم هستند و سرطانی نیستند.
پروسه درمان
مواردی هستند که توسط جراح فک و صورت باید در ابتدای درمان مورد توجه قرار گیرند. انتظارات بیمار و تحمل فیزیکی و احساسی او، روشها و اندیکاسیونهای پیوند، مدیریت بافت نرم، بازسازی دندانی، و بازیابی قدرت و محدودهی حرکت، مواردی هستند که باید مدنظر قرار گیرند. ملاحظات مربوط به حفاظت از عصب بر اساس آناتومی، و نوع سلول و خصوصیات بیولوژیک ضایعه پیشبینی میشوند.
کیستها و ضایعات شبه کیستی
کیستها و ضایعات شبه کیستی را میتوان به دسته های فیشورال و ادنتوژنیک طبقه بندی کرد. کراتوکیستهای ادنتوژنیک، نسبت به کیستهای فیشورال و کیستهای ادنتوژنیک با منشاء التهابی، متایل به رفتار تهاجمی تر و نرخ عود بیشتر دارند. کیستهای فک با اناکولیشن، مارسوپیالیزیشن، انجام مرحله به مرحله ی اناکولیشن و مارسوپیالیزیشن، یا اناکولیشن و کورتاژ، درمان می شوند.
تومورهای فک
تومورهای فک از نظر سیر طبیعی، منشاء، طول مدت، و رفتار بالینی متفاوت هستند. بسته به این عوامل و با در نظر گرفتن موقعیت آناتومیک و اندازه، اناکولیشن و کورتاژ یا رزکسیون ممکن است گزینه ی ما باشد. دسته بندی رزکسیون به صورت مارژینال، پارسیل، کامل، و مرکب است.
تومورهای بدخیم
این نوع تومورها انواع مختلفی دارند که مهمترین این موارد عبارتند از :
- شایعترین آنها، اپیدرموئید کارسینوما – اسکواموس سل است. این نوع تورمورها تومورهاى نسبتاً ناشايع در سطح اپى‌تليال ديستال در محل اتصال پوست و مخاط منشاء مى‌گيرند. نشانه‌های این نوع تومور غيراختصاصى می باشند و معمولا شامل خونريزي، ترشح، درد، توده، خارش و غيره هستند.
- غدد بزاقی، عروق خونی، سیستم لنفاوی، عضله، استخوان، و دیگر بافتهای پیوندی هم میتوانند بدخیمی های اولیه ی سر و گردن را ایجاد کنند.
- سرطان پستان، پروستات، ریه، کلیه، تیروئید، سیستم خونساز، و کولون میتوانند به ناحیهی رس و گردن متاستاز دهند.
staging
هنگامی که سرطان اولیه ی سر و گردن تشخیص داده شود، باید قبل از درمان نهایی، مرحله بندی بالینی انجام شود. مرحله بندی علاوه بر معاینه ی بالینی و تاریخچه ی کامل، ممکن است شامل سیتیاسکن، اسکن PET ،رادیوگرافی های سینه، و پاندوسکوپی باشد.
درمان
ترکیبی از جراحی، پرتودرمانی، و شیمی درمانی برای درمان این دسته از بیماریها استفاده می شود. تصمیم گیری درباره ی درمان بدخیمی های سر و گردن بر اساس نوع هیستولوژی بدخیمی، مرحله ی بدخیمی، موقعیت آن، و اولیه یا متاستاتیک بودن آن است. به علاوه، قبل از هر درمان نهایی، تمایلات بیمار و مشکلات پزشکی دیگر بیمار باید مورد توجه قرار گیرند.
انواع روش های درمانی:
اناکولیشن
خارج کردن کامل بدون پاره شدن
موارد استفاده
هنگامی که بتوان به طور ایمن و بدون قربانی کردن ساختارهای مجاور این کار را انجام داد، درمان انتخابی است
مزایا / معایب
اغلب درمان نهایی است، مراقبت از زخم پس از جراحی آسانتری دارد.
ممکن است فک را ضعیف کند و به ساختارها آسیب وارد کند
مارسوپیالیزیشن
کاهش فشار با ایجاد پنجرهی جراحی و تخلیهی محتویات
موارد استفاده
زمانی که اناکولیشن به ساختارهای اطراف آسیب خواهد زد. مورفولوژی ضایعه، موفقیت اناکولیشن را نامحتمل میکند.
مزایا / معایب
ساده است و ممکن است ساختارهای حیاتی را مصون بدارد
مراقبت از زخم سختی دارد، بافت پاتولوژیک باقی میماند.
اناکولیشن و مارسوپیالیزیشن مرحله به مرحله
ابتدا مارسوپیالیزیشن / سپس اناکولیشن
موارد استفاده
به مارسوپیالیزیشن نگاه کنید. در صورتی که کیست پس از بهبود مارسوپیالیزیشن به طور کامل از بین نرود.
مزایا / معایب
این متد درمانی چون ترکیبی از هر دو روش نام برده شده در بالا می باشد پس مزایا و معایب آن ها را هم دارد. بنابراین به مارسوپیالیزیشن و اناکولیشن نگاه کنید.
اناکولیشن و کورتاژ
خارج کردن کامل بدون پاره شدن، به دنبال آن ۱ تا ۲ میلیمرت از استخوان مجاور کورتاژ میشود.
موارد استفاده
کراتوکیست ادنتوژنیک. هر کیستی که پس از اناکولیشن عود کند.
مزایا / معایب
ممکن است عود کند، ساختارهای اطراف را بیشرت تخریب میکند.
بازسازی
بعد از انجام هر نوع درمانی بازسازی مهمترین مسئله ای است که باید مد نظر قرار گیرد. تصمیم به بازسازی پس از رزکسیون فک به طور ایده آل قبل از جراحی نهایی گرفته می شود. به عنوان بخشی از طرح درمان جامع است که انتظارات بیمار، دیگر مشکلات پزشکی، پروگنوز، و ملاحظات زیبایی و فانکشن را بر اساس دفرمیتی آناتومیک در نظر میگیرد.
طیفی از گزینه های درمان، از عدم بازسازی همراه با درمان زخم و ترمیم ثانویه – استفاده ی احتمالی از پروتز متحرک تا بازسازی پیچیده ی پوستی استخوانی و میکروواسکولار همراه با قرار دادن ایمپلنتهای داخل استخوانی، وجود دارد. زمانبندی بازسازی در بین مراکز درمانی متفاوت است. مواردی که نیاز به بازسازی دارند، موارد پیچیده ای هستند و از یک رویکرد تیمی چندرشته ای از زمان درمان نهایی تا زمان بازسازی، بهره میبرند.