زمانی که یک بیمار به دندانپزشکی بنا به هر دلیلی مانند کاشت ایمپلنت دندان مراجعه می‌کند، برای جلوگیری از انتقال عفونت در مراحل مختلف درمان یک سری کارهای مراقبتی توسط کادر کلینیک باید انجام پذیرد. دانستن این کارها هم برای کادر درمان و هم برای بیماربسیارمفید می‌باشد. در این مقاله به برخی از مهمترین و ضروری ترین اقدامات برای کنترل و پیشگیری از انتقال عفونت در مطب های دندانپزشکی برای کادر کلینیک می‌پردازیم پس با ما تا پایان این مقاله همراه باشید.
چرا کنترل عفونت در دندانپزشکی ضروری هستند؟
تمیز کردن و ضدعفونی کردن مطب دندانپزشکی که شامل شیوه های مناسب کنترل عفونت است می‌تواند به حفظ محیط مطب در برابر ویروس ها و باکتری های مولد بیماری های واگیردار مانند HIV، سل، هپاتیت و غیره کمک کند. اگر بتوانید از طریق ضدعفونی انتشار میکروب ها را درمطب محدود کنید، می‌توانید به کاهش احتمال قرار گرفتن دندانپزشک، کارکنان و بیماران در معرض بیماری های واگیردار کمک کنید.
در قسمت زیر به برخی از اقدامات مهم و ضروری که باید کادر درمان برای جلوگیری از انتقال عفونت انجام دهند می‌پردازیم. این اقدامات در 3 مرحله قبل از معاینه بیمار، بعد از معاینه بیمار و در طی درمان و پایان آن انجام می‌شود.
جلوگیری از انتقال عفونت در دندانپزشکی
کادر کلینیک قبل از نوبت بیمار باید دست ها را بخوبی با آب و صابون شسته و روپوش و دستکش تمیز خود را نیز پوشیده و وسایل مورد نیاز برای معاینه بیمار را آماده کند و سطوح زیر را نیز به خوبی باید با نایلون بپوشاند. این سطوح عبارتند از:
- زیر سری و دکمه های بالابرنده صندلی یونیت
- دستگیره چراغ
- کلید چراغ یونیت
- پوار آب و هوا
- 15 سانت اول شیلنگ هندپیس و توربین
- شیلنگ ساکشن
- صفحه نگهدارنده وسایل یونیت
باید تمامی وسایل غیرضروری را از روی میز و سطوح کار بردارند. تمـامی وسـایل چندبـار مصـرف شـامل: توربیـن، هندپیـس، ایرموتـور و اتصـالات آن بایسـتی قبلا تمیز شـده، بسته بندی شـده و اسـتریل گردنـد. همچنین باید صندلی بیمار را ضدعفونی کنند. در اول هـر شیفت کاری، تمام شیلنگ های آب یونیـت را بایسـتی به مدت چند دقیقه در سینک یـا کراشـوار نگـه داشـت و آب را بـا فشـار از آنهـا عبـور داد.
اقدامات لازم برای جلوگیری از انتقال عفونت بعد از معاینه بیمار
اما بعد از نوبت بیمار و شروع فرآیند درمان یک سری اقداماتی که باید انجام شود، عبارتند از:
صندلی بیمار باید تنظیم شود تا بیمار احساس راحتی داشته باشد و همچنین استفاده از پیش بند یک بار مصرف یا استریل برای کاهش آلودگی الزامی است. گرفتن شرح حال و سوابق پزشکی بیمار، زیرا اگر از سوابق پزشکی بیماران خود بی اطلاع باشید، نمی دانید که چه اقدامات احتیاطی را باید در مورد هر کدام انجام دهید. بنابراین سوابق پزشکی را کامل و دقیق به دست آورید و آن را مورد برسی قرار دهید و به بیماری های خاصی که ممکن است بسیارعفونی باشند توجه کنید. از جمله: هپاتیت، استافیلوکوک، تبخال، عفونت های تنفسی و اختلالات سیستم لنفاوی. وهمچنین بررسی تصاویر رادیوگرافی و…
مجددا وسایل غیر ضروری را از روی میز بردارید. رادیوگرافی را بر روی نگاتوسکوپ نصب نمایید. وسایل پک شده را بدون دست زدن به داخل پک باز نمایید. از ماسک و تلق های مخصوص و عینک محافظ استفاده کنید. انگشـتر و جواهـرات خـود را خـارج نمـوده زیرا ممکن است دستکش را پاره کند. و دسـت هـا را بـه مـدت 15 ثانیـه بـا محلـول ضدعفونـی بشـوئید و یکبـار دیگـر تکــرار نمایید.
اقدامات لازم برای جلوگیری از انتقال عفونت در طی درمان بیمار
در حین پروسه درمان توسط کادردرمان یک سری اقداماتی برای کاهش احتمال انتقال عفونت باید انجام پذیرد. مهمترین این موارد برای محدود سازی انتشار میکروب ها در دهان بیمارعبارتند از:
از رابردم استفاده نمایید. هنگامی که دستکش آلوده به بزاق و خون و هر ماده آلوده دیگر به دست دارید سعی کنید با حداقل سطوح ممکن تماس پیدا کنید. دستکش هایتان را به چشم یا سر و صورت تماس ندهید. اگـر قـرار اسـت اتاق درمان بیمـاررا تـرک نمایید. دسـتکش هـا را درآورده، دسـتها را شسته و بـه هنـگام بازگشـت مجددا دسـتکش جدیـد بـه دسـت نماییـد.
دقت کنید وسایلی که به زمین افتاده نبایستی مجددا مورد استفاده قرار گیرند. اگر دستکش ها پاره شوند باید فورا آنها را تعویض کنید. سـرنگ ها را نبایـد بـا دسـت غاف نماییـد و بایستی از تکنیـک یـک دستی برای این منظوراستفاده نماییـد. بدیـن صـورت کـه غـاف را در سـینی می‌گذاریـم و سـرنگ را بـه داخـل آن هدایـت میکنیـم و یـا از دسـتگاهی کـه بـرای ایـن منظـور سـاخته شـده و غـاف را در داخـل خـود نگـه مـی دارد اسـتفاده کنیـد.
اقدامات لازم برای جلوگیری از انتقال عفونت در پایان درمان
یکی از مهمترین مراحل درمان که ممکن است عفونت منتقل گردد، مراحل پایانی درمان می باشد. برای این که در این مرحله مشکلی برای فرد پیش نیاید، یک سری کارها باید توسط کادر درمان انجام گردد. مهمترین این کارها عبارت است از: ابتدا دستکش ها را درآورده، بعد ماسک را از ناحیه نخ یا بند آن در می آوریم و دست ها را می شوییم. بعد ازآن پرونده و صورتحساب بیمار را می‌نویسیم و بیماررا مرخص می‌نماییم.
دستکش جدید همراه با ماسک به دست می‌کنیم. کلیه وسایل را در سینی مربوطه قرارمی دهیم. وسایل تیز را نباید در سینی گذاشت. وسایل تیز همچون سرسوزن و بیستوری که باید آنها در قوطی مخصوص غیر قابل نفوذ گذاشت و نباید آنها را در سطل معمولی دور انداخت. هندپیـس و توربیـن و پـوار آب و هـوا را در سـینک نگـه مـی داریـم و درحالـی کـه توربیـن و آنـگل به آنها وصـل اسـت بـه مـدت 30 ثانیـه آب و هـوا را از داخـل آن هـا عبـور مـی دهیـم و سـپس از یونیـت جـدا مـی کنیـم.
نایلونهـای پوشـاننده یونیـت، دسـته چـراغ و… را برداشـته، بـدون آنکـه بـا قسـمت هـای زیریـن تمـاس پیدا کنـد، دور مـی اندازیـم. اگـر زیـر آنهـا آلـوده شـده باشـد، بایسـتی ضدعفونـی شوند. ابتـدا بـا محلـول ضدعفونـی تمیـز مـی کنیـم و سـپس دو مرتبـه محـل را بـا محلـول ضدعفونـی آغشـته و اجـازه مـی دهیـم 10 دقیقـه باقـی بمانـد و سـپس خشـک مـی کنیـم. عینک و تلق های مورد مصرف خود را با محلول ضدعفونی بخوبی می شوریم. دستکش ها را در می آوریم و در سطل معولی دور می‌اندازیم. سپس دست ها را می شوئیم و خشک می‌کنیم.
سایر اقدامات لازم جهت جلوگیری از انتقال عفونت در دندانپزشکی
1.واکسیناسیون
یکی دیگرازعواملی که کمک به جلوگیری از گسترش بیماری و عفونت می‌کند و توصیه می‌شود که همه متخصصان و دانشجویان دندانپزشکی آن را انجام دهند واکسیناسیون می‌باشد. واکسن های پیشنهادی عبارتند از:
- آنفولانزا
- (MMR)سرخک، اوریون و سرخجه
- آبله مرغان
- هپاتیت B
- (TDAP)کزاز، دیفتری و سیاه سرفه
2 . به طورمنظم تجهیزات را ضد عفونی کنید و ابزار را استریل کنید.
پس از معاینه هر بیمار، پروتکل ضدعفونی را رعایت کنید تا تمام فضاهای درمانی ضدعفونی شوند. برخی از مراحلی که باید حتما انجام دهید عبارتند از:همانطور که در قسمت بالا به آن اشاره کردیم سطوح را با مواد ضد عفونی کننده تمیز کنید. ابزارهای دندانی که استفاده کرده اید، از جمله موچین، اسکنه و سوهان را استریل کنید. تمام سوزن ها و سرنگ ها را به درستی در یک ظرف مقاوم در برابر سوراخ شدنقرار دهید. هر وسیله ای را که در طول معاینه از آن استفاده می کنید، از جمله وسایل دندانپزشکی را ضد عفونی کنید.
3. از تجهیزات حفاظت فردی استفاده کنید.
هر زمان که با یک بیمار کار می کنید، باید از تجهیزات حفاظت فردی مناسب استفاده کنید. دستکش ها، ماسک های جراحی و عینک های محافظ می توانند از آلودگی خون، مخاط و بزاق جلوگیری کنند. بعد از اینکه به بیمار کمک کردید، دستکش های خود را به سطل بیندازید و قبل از پوشیدن یک جفت دستکش جدید ، دست های خود را کاملا بشویید. از آنجایی که یونیفرم، روپوش آزمایشگاهی یا لباس یکبار مصرف شما به راحتی می تواند با خون یا سایر مایعات کثیف شود، در صورت مشکوک شدن به آلودگی باید فورا لباس خود را تعویض کنید. در غیر این صورت، حداقل هر روز یکبار لباس خود را بشویید وآنرا تعویض کنید.
4. بهداشت دست را رعایت کنید.
با توجه به مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC)، بهداشت دست یکی ازمهمترین گام ها در جلوگیری از گسترش عفونت است. هنگامی که با این شرایط روبرو می شوید، حتما باید دستان خود را با آب و صابون بشویید: قبل از اینکه بیمار را درمان کنید، بعد از درمان بیمار، قبل از پوشیدن دستکش، بعد از درآوردن دستکش، پس از دست زدن به هر چیزی که ممکن است توسط بزاق یا خون و یا هرگونه ماده ی دیگرآلوده باشد، زمانی که دست ها یا دستکش ها به وضوح کثیف هستند و قبل از ترک مطب دندانپزشکی.
اگرچه ممکن است فکر کنید که دستکش‌هایتان برای محافظت ازدست های شما کافی بوده است و دیگر نیازی به شستن دست ها نیست ولی دلیلی وجود دارد که متخصصان توصیه می‌کنند باید دست‌هایتان را بعد از استفاده از دستکش با آب و صابون بشویید. در حین استفاده، دستکش‌های شما ممکن است ناآگاهانه سوراخ شده باشند، که به باکتری‌ها اجازه می‌دهد با پوست شما تماس پیدا کرده و به سرعت پخش شوند. بنابراین باید دست های خود را مرتباً بشویید تا مطمئن شوید که آلودگی بطور کامل برطرف شده است. همپنین ناخن های خود را مرتبا کوتاه کنید زیرا ممکن است میکروارگانیسم ها در زیر ناخن ها رشد کنند.توصیه می‌شود از ناخن های مصنوعی استفاده نکنید.
دراین مقاله از وب سایت دکتر هوشنگی قصد داشتیم تا شما را با اقدامات لازم برای جلوگیری از انتقال عفونت در دندانپزشکی مطلع کنیم. به مراکز دندانپزشکی هایی مراجعه کنید که حتما این اقداماتی که در قسمت های بالا بیان کردیم را رعایت کنند.