یکی از مشکلاتی که ممکن است افراد به آن مبتلا شوند اختلالات تمپورومندیبولار یا اختلالات مفصل گیجگاهی – فکی (TMJ) می باشد. این اختلالات بیشترشامل درد درناحیه عضلات فک می باشد. این اختلال در خانم ها در مقایسه با مردان بیشتر رخ می‌دهد. برای رفع این مشکلات می‌توانید به جراح فک و صورت بنام دکترهومن هوشنگی درمنطقه زعفرانیه تهران مراجعه نمایید. دکتر هومن هوشنگی جراح فک و صورت با بررسی آزمایشات و تصاویر برداری های مختلف بهترین درمان را اعم از غیر جراحی یا جراحی برای رفع این مشکل ارائه می کند. در این مقاله به برسی موضوع (TMJ) می‌پردازیم . پس با ما تا پایان این مقاله همراه باشید.
اختلالات گیجگاهی-فکی (TMJ) چیست؟
اختلالات گیجگاهی-فکی (TMJ) اختلالاتی درعضلات فک، مفاصل گیجگاهی فکی و اعصاب مرتبط با درد مزمن است. هر مشکلی که مانع از کارکرد هماهنگ سیستم پیچیده ماهیچه‌ها، استخوان‌ها و مفاصل شود، ممکن است منجر به این اختلال گیجگاهی-فکی شود.
مفاصل گیجگاهی فکی (TMJ) مفصلی هستند که فک ها را به جمجمه متصل می کنند.آنها مفاصلی هستند که در جلوی هر گوش می لغزند و می چرخند. این مفاصل شامل فک ها و استخوان تمپورال (کناره و پایه جمجمه) هستند. (TMJ) ها از پیچیده ترین مفاصل بدن هستند. این مفاصل به همراه چندین ماهیچه به فک ها اجازه می‌دهند تا بالا و پایین و جلووعقب حرکت کند. هنگامی که فک ها و مفاصل به درستی در یک راستا قرار گیرند، اعمال عضلات صاف می تواند انجام شود. که این اعمال شامل جویدن، صحبت کردن، خمیازه کشیدن و بلعیدن است. وقتی این ساختارها (ماهیچه ها، رباط ها، دیسک، استخوان فک، استخوان تمپورال) در یک راستا قرار نگیرند، به خوبی با هم حرکت نمی‌کنند.
این اتفاق ممکن است باعث بروز چندین مشکل شود که عبارتنداز درد مفصل، این رایج ترین شکل TMJ است. همچنین منجر به ناراحتی یا درد در بافت پوشاننده عضلات (فاسیا) و عضلات کنترل کننده فک، گردن و شانه نیز می شود.
همچنین می‌تواند باعث اختلالات داخلی مفصل هم شود. این به معنای دررفتگی فک یا دیسک جابجا شده است. دیسک بالشتکی از غضروف بین سر استخوان فک و جمجمه است. یا ممکن است باعث آسیب به کندیل شود که انتهای گرد استخوان فک است که با استخوان گیجگاهی جمجمه مفصل می شود. یکی دیگر از مشکلاتی که ممکن است ایجاد شود بیماری دژنراتیو مفصل است که شامل آرتروز یا آرتریت روماتوئید در مفصل فک می‌باشد. ممکن است فرد به 1 یا چند مورد از این اختلالات مبتلا شود.
دلایل ایجاد TMJ
در بسیاری از موارد، علت واقعی این اختلال ممکن است هنوز مشخص نباشد. گاهی اوقات علت اصلی بدلیل فشارزیاد روی مفاصل فک و ماهیچه ها می‌باشد که جویدن، بلع و گفتاررا دچار اختلال می‌کند. این اختلال همچنین ممکن است به دلیل دندان قروچه نیز باشد. که دندان قروچه براثر اضطراب و … است. آسیب به فک، سر یا گردن نیز ممکن است باعث TMJ شود. آرتریت و جابجایی دیسک های مفصل فک نیز می تواند باعث درد TMJ شود. همچنین بیماری دردناک دیگری مانند فیبرومیالژیا یا سندرم روده تحریک پذیر نیز ممکن است باعث درد TMJ شود یا آن را بدتر کند.
علائم TMJ یا اختلالات گیجگاهی-فکی
در این قسمت به شایع ترین علائم TMJ اشاره می‌کنیم. در صورت داشتن این علائم حتما به مراکز بهداشتی درمانی و یا دندانپزشک مراجعه کنید. این علائم شامل:
- ناراحتی یا درد فک (اغلب در صبح یا اواخر بعد از ظهر شایع است)
- سردرد و سرگیجه
- ایجاد درد در پشت چشم ها، در صورت، شانه، گردن یا پشت
- گوش درد یا ایجاد صدایی مانند زنگ در گوش (که ناشی از عفونت مجرای گوش داخلی نیست)
- کلیک کردن یا ترکیدن فک و قفل شدن فک
- حرکات دهان محدود می‌شود.
- فشردن یا ساییدن دندان ها به هم
- ایجاد حساسیت دندان بدون بیماری دهان و دندان
- احساس بی حسی یا گزگز در انگشتان دست
- تغییر در نحوه قرار گرفتن دندان های بالا و پایین
TMJ چگونه تشخیص داده می شود؟
دندانپزشکان از روش های مختلفی برای تشخیص TMJ استفاده می‌کنند. در این قسمت به برخی از این روش ها اشاره می‌کنیم.
در ابتدا شما باید به یک سری سوالات پاسخ دهید از قبیل: آیا سابقه‌ی درد در صورت یا فک در گذشته هنگام جویدن، گاز گرفتن یا باز کردن دهان خود دارید ؟ آیا هنگام باز کردن یا بستن دهان خود دچار ترک خوردن، ترکیدن یا صدا شده اید ؟
مرحله بعدی برسی معاینه بدنی می‌باشد. که به هنگام حرکت فک‌تان درد صورت یا فک دارید یا نمی‌توانید دهانتان را کاملا باز کنید. که دندانپزشک باید هنگام باز یا بسته کردن دهان، صداهای TMJ را بررسی کند.
تصویربرداری اشعه ایکس (برای برسی دندان ها و فک)، سی تی اسکن (برای ارائه تصاویر دقیق از استخوان های درگیردر مفصل)، ام آر آی (برای آشکار کردن مشکلات دیسک مفصل یا بافت نرم اطراف آن) و آرتروسکوپی TMJ: گاهی اوقات در تشخیص اختلال TMJ ازآرتروسکوپی استفاده می شود. در طول آرتروسکوپی TMJ، پزشک یک لوله نازک کوچک (کانولا) را به فضای مفصل وارد می‌کند و سپس یک دوربین کوچک (آرتروسکوپ) برای مشاهده ناحیه و کمک به تعیین تشخیص وارد می‌شود. این موارد برای تشخیص بهترمورد استفاده قرار می‌گیرند.
روش های درمان TMJ
درمان TMJ به علائم، سن، سلامت عمومی بیمار و شدت وضعیت بیماری بستگی دارد به همین دلیل دندانپزشکان و جراحان از روش های مختلفی برای درمان این بیماری استفاده می‌کنند. کاهش علائم درد و بهبود عملکرد، اهداف درمان هستند. درمان های غیر جراحی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- استراحت دادن به مفصل گیجگاهی فکی
- استفاده ازدارو یا مسکن: داروهای مورد استفاده برای درمان اختلالات TMJ شامل داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی، استروئیدها، مسکن های نارکوتیک و غیرنارکوتیک، ضدافسردگی ها، و شل کننده های عضلانی هستند.
- روش های آرام سازی و مدیریت استرس (دندان قروچه)
- تغییرات رفتاری (برای کاهش یا توقف فشردن دندان ها)
- فیزیوتراپی: فیزیوتراپی همراه با تمرینات کشش و تقویت عضلات فک بسیار موثر است.
- استفاده ازیک وسیله ارتوپدی یا محافظ دهان که در دهان استفاده می شودکه برای کاهش دندان قروچه هم موثر است مانند: آتل های دهان یا محافظ های دهان (وسایل اکلوزال). اکثرافراد مبتلا به درد فک از پوشیدن یک وسیله نرم یا سفت که روی دندان‌هایشان قرار می‌گیرد سود می‌برند.
- آموزش وضعیت بدن
- تغییرات رژیم غذایی مانند خوردن غذاهای نرم (برای استراحت به عضلات فک)
- استفاده از کمپرس های یخ و کیسه آب گرم
- ورزش درمانی: روش های درمان فیزیکی می توانند در درمان غیرجراحی بیمارانی با اختلالات TMJ بسیار مفید باشند. روش هایی مانند: بیوفیدبک، اولتراسوند، TENS ، ماساژ، درمان حرارتی، ورزش، و یونتوفورز ممکن است در نظر گرفته شوند. بسیاری از این روش ها منجر به افزایش خونرسانی به ناحیه ی درگیر، تسهیل در حذف محصولات جانبی متابولیک دردناک ورساندن داروها می شوند.
- ملاحظات اکلوژنی: تصحیح اکلوژن ممکن است به وسیله ی اصلاح شکل دندان ها، ترمیم با پروتز، ارتودنسی، و جراحی ارتوگناتیک انجام شود.البته نقش اکلوژن دراختلالات تمپورومندیبولارمبهم است.
علائم TMJ ممکن است در زمان استرس بشدت افزایش یابد. استرس با MPD و درد ناشی از اختلال داخلی مرتبط است. بنابراین استرس خود را با روش های مختلف کنترل کنید و به طور منظم به دندانپزشک خود مراجعه کنید تا TMJ شما بررسی شود. در اکثر موارد MPD ،DJD و اختلال داخلی با جا افتادن و بدون جا افتادن با روش های غیرجراحی درمان می‌شوند.
موارد دیگری مانند پارافانکشنال مثل ناخن جویدن، فشردن یا ساییدن دندان ها، تکیه دادن به چانه می تواند با MPD مرتبط باشد، و باید به بیمار آگاهی داد تا به چنین عادت هایی توجه داشته باشد.
درمان TMJ با عمل جراحی
زمانی که روش های غیر جراحی کمکی به بهبود وضعیت بیمار نکنند از روش های جراحی برای درمان این بیماری استفاده می‌شود. وهمچنین در
در برخی اوقات جراحی اولین روش درمان می‌باشد. در این قسمت به روش های درمان TMJ با عمل جراحی می‌پردازیم.
- آرتروسنتز: آرتروسنتز یک روش کم تهاجمی است که شامل وارد کردن سوزن‌های کوچک به داخل مفصل می‌باشد.
- تزریق کورتیکواستروئید به مفصل ممکن است مفید باشد. تزریق سم بوتولینوم نوع A (بوتاکس، سایرین) به عضلات فک برای بهبود جویدن مورد استفاده قرارمی‌گیرد. همچنین درد مرتبط با اختلالات TMJ را نیزتسکین دهد.
- آرتروسکوپی TMJ: در برخی موارد، جراحی آرتروسکوپی می تواند به اندازه جراحی مفصل باز برای درمان انواع مختلف اختلالات TMJ موثر باشد. یک لوله نازک کوچک (کانولا) در فضای مفصل قرار داده می شود، سپس آرتروسکوپ وارد می شود و از ابزارهای جراحی کوچک برای جراحی استفاده می کند. آرتروسکوپی TMJ خطرات و عوارض کمتری نسبت به جراحی مفصل باز دارد، اما محدودیت هایی نیز دارد.
- درروش کندیلوتومی اصلاح شده، TMJ را به طورغیرمستقیم با جراحی روی فک پایین مورد بررسی قرار می دهند، اما نه در خود مفصل. ممکن است برای درمان درد و در صورت قفل شدن فک مفید باشد.
- جراحی مفصل باز: اگر درد فک با درمان های بالا برطرف نشد و به نظر رسید که ناشی از یک مشکل بزرگ ساختاری در مفصل است، جراح یا دندانپزشک ممکن است جراحی مفصل باز (آرتروتومی) را برای ترمیم یا جایگزینی مفصل انجام دهد.ولی با این حال، جراحی مفصل باز خطرات بیشتری نسبت به سایر روش‌ها دارد و پس از برسی بیشتری باید انجام گیرد.
در این مقاله قصد داشتیم تا شما را با TMJ یا اختلالات گیجگاهی-فکی، علائم و روش های درمان آن آشنا سازیم. امیواریم این مطالب به شما کمک کرده باشد. اگر سوال دیگری در رابطه با جراحی فک و صورت از ما دارید در قسمت کامنت ها برایمان ارسال کنید.